Camino Mozárabe

De route van de Christenen tijdens de Moorse overheersing naar Santiago de Compostela

vanaf Málaga naar Mérida

Deel 2

De routekaartjes naar Mérida worden nu van de Spaanse site: Caminomozarabe.esy.es gehaald. Prima kaartjes, maar geen hoogteprofielen helaas. Dus de wat eenvoudigere profielen van de Spaanse site: Todosloscaminosdesantiago.com

In het Duitse routeboekje van Outdoor worden deze wel aangegeven.

De kaartjes worden nu weergegeven van deze websites.

Vanaf Córdoba naar Mérida

Hoogteprofiel van Baena tot Mérida

(Zinazli.blogspot)

3 Mei, Córdoba – Cerro Muriano, 18 km

Op de zaterdagochtend is het buitengewoon rustig. Het Hotel uit naar rechts om de route weer op te pakken. Lange dichtbebouwde straten aflopen met mooie pleintjes en oude gebouwen. Het is nog behoorlijk zoeken naar de juiste weg omdat pijlen niet erg aanwezig zijn. Het Duitse boekje is ook al niet overduidelijk.

Vele pleintjes

Oude kloosters

Uiteindelijk linksaf Moors aandoende smalle verlaten straatjes in met witgekalkte huisjes. De straatjes geven geen moment een onveilig gevoel, het ziet er gemoedelijk uit.

Calle del Rave

Córdoba – Cerro Muriano, 18 km

Profiel

Langzamerhand worden de straatjes wijder en volgen pleintjes en brede Avenidas. De kerk van Magdalena wordt links gepasseerd en meteen in de winkeltjes wat voorraad ingeslagen.

Iglesia la Magdalena Parkjes in de buitenwijk

De rand van Córdoba wordt eindelijk bereikt. Toch een uur nodig gehad om eruit te komen. De bewegwijzering is een stuk verbeterd, waarbij een stenen paal aangeeft dat Santiago nog 998 km verderop ligt (Hadden ze wel op 1000 mogen zetten!).

Opwekkende afstand voor doorzetters!

Door een tunneltje onder de weg door ben je ineens in het buitengebied. Wandelende en trimmende mensen en een bijna verloren oud bruggetje over een Arroyo; Puente Romana. In tegenstelling tot de “grote” bij binnenkomst van Córdoba voert deze naar de veetrekwegen in het noorden, de Cañada Real Soriana. De Arroyo Pedroche diende ervoor om de kuddes te tellen en samen te stellen voor hun lange weg. De route wordt een tijdje gevolgd.

Andere Puente Romano

De nu landelijke paadjes lopen de berghelling op met nog steeds stads gewoel van vele mensen dat langzaam minder wordt. Na een dag toeristendrukte is het heerlijk in de stilte terug te zijn en over de mooi bloeiende hellingen te lopen. Beneden een laatste blik op de grote stad.

Voor de laatste maal de grote stad

De natuur loopt na een tijdje over in de onvermijdelijk bebouwing die in de buurt van een grote stad hoort: Urbanización Patairo Arenal. Aan de weg een uitnodigende Resto waar de slaap nog uitgewreven wordt, maar wel koffie is. De asfaltweg moet een tijdje langs de nieuwbouw gevolgd worden. De entree hebben ze meer cachet proberen te geven met een nogal overdadige Romeinse Poort.

Nep Romeinse Poort

Het zal aan het nieuwbouwgebied liggen, maar van pijlen is geen sprake meer. Navragen bij in de tuin bezige bewoners levert weinig info, behalve dat de route wel richting Cerro Murianio gaat. Even verderop loopt de Carretera (432a) waarbij een stel mountainbikers aangeeft dat het de goede route is. Dat is het ook maar dan wel over asfalt; niet de bedoeling. Het gaat nu echt klimmen wel langs een mooie route door de bergen over een weinig bereden weg. De Autosnelweg ligt aan linkerzijde en loopt een tijdje parallel op zonder hinder te veroorzaken ook al door de hoge wallen die er liggen.

Compleet verlaten Carretera

Een goeie 400 m hoogteverschil wordt genomen. Het gaat de Sierra Morena in en dat moet geweten worden. Een geheel ander landschap dan de route hiervoor. Dit “donkere” gebergte vormt de afscheiding naar de Meseta; de hoogvlakten in Spanje. Een woest gebied dat op een echt gebergte lijkt met niet eens zo hoge pieken. Lood, zilver en kwik worden er sinds de prehistorie gedolven, wat Spanje zo interessant maakte voor de veroveraars.

☼ Zachte acanthus of Acanthus mollis, behoort tot de familie der acanthaceae (wordt ook wel stekelige berenklauw genoemd, hoewel geen familie). Overblijvende Middellandse zee plant met een rozet van donkergroene grofgetande bladeren waaruit de aren groeien. Bloemen in aarvorm op lange stelen, tot 120 cm lang, wit/roze bloeiend. Onder de bloemen blaadjes met scherpe stekels. Bloeitijd april – juni in volle zon.

De decoratieve blaadjes van de acanthus werden door de Grieken en Turken gebruikt als voorbeeld bij de versiering van zuilen (Hagia Sofia). Als kruid vanuit de oudheid gewaardeerd tegen overactiviteit, zenuwen, krampen, jicht, buikpijn enz. Wortels zijn pijnstillend.

De weg buigt van de autosnelweg af en maakt ruime slingers een berg op. Onder een boom is de juiste plaats om even bij te komen. Wat passeert is zo nu en dan een stadsbus die Cerro met Córdoba verbindt.

Even bijkomen

Vanaf de wegrand mooie uitzichten de dalen in waarbij zelfs nog een glimp van Córdoba is op te vangen. Alles staat in bloei terwijl de hellingen met bossen bedekt zijn, wat na de vele olijfplantages van de afgelopen week een welkome verandering is.

Hellingen en bossen

De route eindigt bij een nogal eigenaardig Restaurant. Eerst maar eens lekker zitten. Bij nadere beschouwing is het wat vreemd; het hangt compleet vol met Franco parafernalia.

Foto’s van de Caudillo, een (waarschijnlijk) gebruikt machinegeweer, boeken, posters en overwinningen. Achter de bar in de hoek een rode bundel pijlen met juk aan de muur. Goeie help; een Falangistennest. Ze bestaan nog steeds. De Kastelein is overigens bij mijn neutrale houding uiterst vriendelijk zodat even rondgeneusd wordt. Waarschijnlijk zijn er toch nog de nodige volgers gezien het drukke verloop.

La Gran Parada Vreemde Falangistenbar

Buiten op het terras in de zon is het op afstand genieten van de wat vreemde types.

Volgens Hospitalero Jan van Gelder later op de avond stond hier zelfs enige tijd een opblaaspop aan de gevel met de arm omhoog. Die hebben ze toch maar verwijderd (overheid?). De tijd van de Burgeroorlog is nog steeds een splijtzwam in Spanje die dwars door families heengaat en grotendeels taboe is. Logisch gezien de vele slachtoffers. Volgens een wet van 2006 zijn alle openbare vereringen en naamstellingen uit deze tijd vervangen om nationale verzoening mogelijk te maken en werd het laatste standbeeld van Franco uit Madrid verwijderd (Ook de Rode Falangepijlen uit de kerken).

Omdat deze tijd een onlosmakelijk belangrijk deel van de geschiedenis van Spanje is, hierna een beeld van de periode van Franco:

☼ Francisco Franco, el Caudillo de España por la Gracia de Dios 1892 – 1975

Geboren in Ferrol, Galicía was hij voorbestemd Marineofficier te worden. Dit was onmogelijk waardoor hij het leger koos. Als matige student onderscheidde hij zich in Marokko dat Spanje probeerde opnieuw in te lijven. Meedogenloos was zijn optreden, waarbij hij zwaar gewond raakte, maar extreem snel bevorderd werd tot hogere rangen. Als commandant van een Spaans vreemdenlegioen versloeg hij in 1925 de Rif Republiek en werd bevorderd tot de jongste generaal van Spanje.

Hij was zo slim buiten politieke intriges te blijven, wel sterk anticommunist, - socialist en - anarchist. In 1934 sloeg hij een mijnwerkersopstand in Asturië met harde hand neer tegen de prijs van > 2000 doden (zie Camino Primitivo, La Rosa Roja, dag 4).

Juk met pijlenbundel; de Falanx

Symbool Falangisten

In 1936 begon de Spaanse burgeroorlog toen hij bevelvoerder was in Marokko. De kampen bestonden uit opstandige Nationalisten tegen de gekozen Republikeinse regering. 200 Officieren die loyaal aan de Republiek bleven werden geëxecuteerd. Met behulp van Duitsland en vooral Italië verbrak hij de zeeblokkade en trok met zijn vreemdelingenlegioen naar Andalusië en Extremadura. Hij slaagde erin door een geleidelijke aanpak en met hulp van 28.000 Duitsers (Condorlegioen), 91.000 Italianen en 20.000 Portugezen in 3 jaar tijd Spanje te veroveren (Wat meehielp waren de onderlinge gevechten tussen de socialisten/communisten). De leider van de Falangisten, Antonio Primo de Rivera, was door het Volksfront doodgeschoten. Intussen was hij uitgeroepen tot Generalisimo van het leger en Jefe del Estado. Medecouppleger en grote tegenstander generaal Mola kwam op het juiste moment om tijdens een vliegtuigcrash. In 1939 werd Madrid ingenomen en de burgeroorlog beëindigd. In de 10 jaren hierna werd een ongekende terreur uitgeoefend, waarbij iedereen die sympathie getoond had voor Liberalen of Communisten geëxecuteerd werd. Uiteindelijk meer dan 100.000 wat nog steeds onderzocht wordt.

Bij de Republikeinen vochten internationale Brigades mee; totaal 32.000. Hieronder 700 Communistische Nederlanders, waarvan 300 het overleefden (en hun Nederlanderschap verloren!).

Bij het uitbreken van de 2^e wereldoorlog wilde hij, na innemen Frankrijk door Duitsland, de As mogendheden steunen. Daarvoor terug wilde hij Gibraltar, Marokko en Tanger. Daarbij was hij uitermate voorzichtig en wilde zien of de As mogendheden wel konden winnen. Bij een ontmoeting met Hitler in Hendaye in 1940 kreeg hij geen toezeggingen, zodat hij zich op de vlakte hield en Hitler zwaar gefrustreerd terugkeerde (Hij zou nog liever kiezen zonder verdoving laten trekken dan nogmaals met Franco te onderhandelen!).

Wel werd als hersteldienst de Blauwe divisie bestaande uit Falangeleden opgericht die meevochten aan het Oostfront, maar in ’43 teruggehaald werden toen het verlies inzette (totaal 47.000 manschappen). Hij speelde nu de neutrale kaart waarbij 100.000 Joden en vluchtelingen via Spanje naar Portugal, Engeland en Amerika konden vertrekken.

Na de oorlog zocht hij aansluiting bij de Nato en EEG. Dit werd geweigerd als hij niet overging tot volledige Democratie. Ondanks blokkades slaagde hij erin het land een grotere welvaart te geven. In ’53 was met het Vaticaan een Concordaat gesloten waarbij het Nationaalkatholicisme als Staatsgodsdienst werd ingevoerd (Strenge controle door kerk en leden Opus Dei op hoge posten). In deze tijd waren Boudewijn en Fabiola grote vrienden van hem.

Embalse de Salime op de Camino Primitivo

Ondanks boycot Engelse generatoren toch geopend in 1954

In de jaren ’70 zorgde hij voor een juiste opvolging. Carrero Blanco werd als premier aangewezen. Basken bliezen deze 6 maanden later met auto en al over de kerk wat hij niet overleefde.

Ook werd de kleinzoon van de laatste Koning, Juan Carlos, voorbereid als toekomstige Koning.

Na de dood van Franco in 1975 was het gauw gebeurd. Rechtse gunstelingen werden weggepromoveerd of met Pensioen gestuurd. De Koning stuurde onverwacht aan op Democratie en Federalisering van Spanje, daarmee zorgend voor een modern Spanje die voor andere landen acceptabel was. Door zijn verzoenend optreden was hij cruciaal bij de overgang en speelde een belangrijke rol bij het neerslaan van de tegencoup door Kolonel Tejero in 1981.

Sinds 1981

De erfenis is moeizaam in dit verdeelde en gewonde land. Meer dan 200.000 doden zijn gevallen, terwijl met hulp van Kerk (Artsen en Nonnen) 300.000 kinderen van Republikeinen in “juiste” gezinnen geplaatst waren. Er worden nu pogingen ondernomen tot verzoening en onderzoek (massagraven, afkomst). Sinds 2006 is wettelijk geregeld dat geen benamingen, standbeelden en symbolen uit deze tijd gebruikt mogen worden, zodat veel zijn verwijderd (maar op sommige plaatsen ruim aanwezig!).

Kerk in Llanes (Ruta del Norte)

Alleen Falangisten worden vermeld

Moeilijk ligt het door de Nationalisten gebouwde monstrueuze monument bij El Escorial in Madrid; “Monumento Nacional de Santa Cruz del Valle de los Caídos” (Nationaal Monument van het Heilige Kruis in de vallei der Gevallenen). Bijgezet zijn hier José Antonio Prima de Rivera en Dictator Franco in de ondergrondse Basiliek. Verder 46.000 Nationalisten en de laatste jaren een paar weggestopte Republikeinen. Dit ongemakkelijke monument ter verheerlijking van Fascisme en Nationaalkatholicisme is door dwangarbeiders ten koste van vele doden tot stand gekomen. Het mag niet meer gebruikt worden voor de jaarlijkse herdenking van Franco.

Vanuit de tegenwoordige Partido Popular van Mariano Rajoy, opgericht door de Falangist Aznar, lopen de lijntjes terug naar Franco.

Monumento Nacional de Santa Cruz del Valle de los Caídos

Uiteindelijk zal het Spaanse volk zelf zijn verleden moeten verwerken, waarbij hopelijk de diepe wonden helen. De fantoompijn zal nog lang blijven!

Na het Restaurant slaat de route rechtsaf en loopt pittig de bergen in. De pijlen zijn weer teruggevonden. Eigenlijk worden verschillende serpentines van de Carretera afgesneden.

Weer op de route

Van de weg af meteen een mooi natuurpad dat uitkomt bij een wit gebouwtje. Een stukje rail wijst op een oud treintalud zodat dit wel een stationnetje geweest zal zijn.

Oude Talud met sporen oude mijnbouw

Het talud dat behoorlijk verwilderd is wordt gevolgd met afslagen langs oude sporen van mijnbouw. De spoorbaan deed vooral dienst voor de mijnbouw. De kopermijnen waren al duizenden jaren VC in gebruik, terwijl de Romeinen er een kunst van maakten (in een mijnput is nog een schroef van Archimedes teruggevonden). Het traject liep van Córdoba naar Badajoz, waarbij naar Cerro 400 m hoogteverschil moest worden overbrugd. Daarvoor waren 2 locomotieven noodzakelijk, waarbij de één trok en de ander duwde. In 1992 is de lijn met veel protesten gesloten. De restanten komen de volgende dagen nog langs. De weg wordt een enkele keer overgestoken, waarna mooie paden met felle klimmetjes gevolgd worden. De omgeving is ongelofelijk rijk begroeid vol met bloeiende zonneroosjes struiken.

☼ Rotsroos of Cistus laurifolius, behoort tot de familie der Cistaceae

Groenblijvende heester uit de zonneroosjesfamilie. Bloeit van april – juni helderwit. Staat graag aan randen van eiken- en dennenbossen op een hoogte van 400 – 900 m op een zurige grond. Haar speciale eigenschap is dat na brand de zaden geactiveerd worden en massaal kiemen.

Prachtig bos naar Cerro Muriano

Na de vele dagen olijfboomgaarden is deze afwisseling heerlijk. Een oudere wandelaar vertelt Santiago Pelgrim te zijn maar door ongemakken nu in de buurt te moeten blijven.

Obejo

Cerro Muriano

700 inwoners

Hoogte 520 m

Cerro Muriano in loopt het langs de snelweg. Opeens een flyer waarop een Refugio wordt aangegeven voor Pelgrims linksaf een pad in. Na een 500 m slingeren een veelbelovende poort met een prachtig huis waar de Refugio moet zitten.

Poort Refugio Cerro Muriano

Er hangt onmiskenbaar een Hollandse sfeer. Als de Hospitalero opduikt blijkt dit te kloppen en wacht een warm onthaal door Gert-Jan van Geldere. Met echtgenote Maria (Suzanne) hebben ze in hun woning een Refugio waar Pelgrims een prima verblijf wacht.

Woonhuis met Refugio

Op het terras wordt meteen een heerlijk koel biertje ingeschonken en schuift Maria aan. Ze wonen permanent in Spanje waarbij Cerro een prachtige plek is boven de hitte van het dal van Córdoba in een groene omgeving. Aan de zijkant naast het zwembad een veranda met gebouwtje waar zelfs gekookt kan worden en eigenlijk alles aanwezig is om een leuke vakantie door te brengen. In de tuin liggen enkele gasten te zonnen die elders in het huis zijn ondergebracht.

Waranda met kook- en zitruimte

Behalve de Refugio verzorgen ze ook arrangementen voor bezoekers die enkele dagen willen lopen in de prachtige omgeving, luieren, zonnen en het dichtbij liggende Córdoba willen bezoeken. De stadsbus loopt regelmatig. Dat alles ook nog voor wel zeer schappelijke prijsjes. Echt een geheimtip! Kijk hiervoor naar verdere gegevens op hun site: minicamino.site40.net

Gert-Jan maakt een foto van elke Pelgrim voor zijn verzameling. Een leuk stelletje vreemde types uit de hele wereld. Vorig jaar was ik Hospitalero in de Hogar de los Paises Bajos in Santiago en had met ze gesproken. Dit inspireerde om de Mozárabe te gaan lopen, hoewel eerst nog de geplande Via Podiensis werd gedaan. Natuurlijk was ik de plek waar ze zaten al lang vergeten, maar je komt er vanzelf langs!

In het huis aparte slaapkamers met badkamer, alles voor mij alleen. Zoals altijd de slaapzak op het bed.

Naar Cerro Muriano is een paar kilometer, eigenlijk een forensendorp langs de doorgaande route gebouwd. Weliswaar niet zo spectaculair maar wel heerlijk eten in een prima Restaurant, waar de eigenaar een perfecte Rueda (witte wijn) tevoorschijn tovert. Dwars door het dorp loopt de scheiding met Obejo, wat betekent dat er 2 burgemeesters zijn, wat beslissingen wel niet makkelijker zal maken.

Terug naar de van Gelderes. Gert-Jan is bezig het zwembad schoon te krijgen. Eigenlijk is een hogedruk spuit nodig, maar hij krijgt het voor elkaar. Maria probeert in de Huerta (groentetuin) zelf groenten te verbouwen. De grond ziet er nogal zwaar en weerbarstig uit. Maar bij deze temperaturen en voldoende sproeien moet het wel lukken.

Zwembad en nog meer tuin

Later zitten we in de zwoele avond op de waranda waarbij een flesje(s) Vino Tinto soldaat worden gemaakt. Gert-Jan blijkt legerofficier te zijn geweest en na pensionering vanuit Zeeland naar Spanje getrokken. Een tip: niets kopen op dit moment. Er is goedkoper genoeg moois te huur, wat hij, na eerst op een andere locatie gezeten te hebben, ook heeft gedaan. Zomers zijn ze nog Hospitaleros op andere plekken aan de Caminos. Hiervoor hebben ze zelfs een opleiding gevolgd van het Spaans Genootschap (erg gezellig). Tja, voor Roncesvalles niet nodig en na 10 x Hospitaleren denk ik de klappen wel te kennen!

Met Gert-Jan en Maria Suzanne van Geldere

Onder de waranda worden de Caminos, het Genootschap en de wereldproblemen nog lang doorgezaagd, waarna het bed in gerold wordt nu na 242,5 km!