23 Augustus, woensdag Berroeta - Olagüe 20 km

Vandaag de Koninginne-etappe over het hoogste punt van de Puerto de Belate op 930 m. Hoewel het er nevelig uitziet, zitten de weersomstandigheden tot nu geweldig mee. Het kan verschrikkelijk slecht zijn in de Pyreneeën.

Wat nevelig

Berroeta - Olagüe 20 km
(De kaartjes zijn van Gronze)

 
 Berroeta uit

Viaduct van de Carretera de Bidasoa

Het eerste gedeelte een mooi dal in, 100 m hoogteverschil naar beneden onder de Carretera de Bidasoa door. Dit dalen gaat al vlug over in stijgen waarbij 645 m verschil overwonnen moet worden. De Carretera blijft ongeveer op gelijke hoogte waarbij het dal overspannen wordt door een grote betonnen viaduct. Hierna zijn de bergen doorboord om de snelweg zo vlak mogelijk te houden richting Pamplona.

Het dal is ongekend groen, bij dit windstille wat donkere weer bijna geheimzinnig zelfs mystiek en doet de Pelgrim werkelijk een voelen met de natuur. In Almandoz zijn al 150 m hoogteverschil overwonnen, maar het echte werk begint hierna.

Almandoz op 450 m hoogte

Almandoz is voorlopig het laatste dorp, waar overigens niets te krijgen is. Een stukje van de Carretera wordt gevolgd, waarna scherp links, behoorlijk klimmend, het bos wordt ingestoken.

Na Almandoz

Als even wordt uitgerust, passeert de groep scouts en even later volgen de Italianen. Zij hebben een verrassing; een nog jonge lapjespoes loopt strak mee. Aardig maar wat moet je ermee? Het beestje laat zich niet naar huis sturen en drentelt mee tot de Venta de San Blas, waarna ze gelukkig verdwijnt.

 
Lapjespoes

Venta de San Blas is na goed 2 uur klimmen het welkome adres met bar om bij te komen. Een hostal met een soort bergrestaurant. Er kan ook overnacht worden; wel 60 Euro.
Het is een komen en gaan van hotelgasten die wat leven brengen. De Italianen zijn natuurlijk ook duidelijk aanwezig.

Venta de San Blas

Na de Venta volgen 4 uur trekken door de uitgebreide bossen over het hoogste punt. De ingroene bossen bestaan praktisch alleen uit beukenbomen. De eerste 1,5 uur steeds omhoog met al de eerste paddenstoelen en over grillig gevormde boomwortels.

Roze russula (eetbaar)

Grillige wortels

De Italianen trekken mee. De oudste noemt zichzelf Rambo en slaakt regelmatig harde kreten als een soort Tarzan in het oerwoud.

Rambo op de achtergrond

De route moet ooit een doorgaande met ossenkarren gebruikte weg zijn, waarvan nog sporen terug te vinden zijn. Bij het hoger komen wordt het wat nevelig.

Calzada mediaval voor de top

Golvende heidevelden laten zien dat de top nabij is. In het dal is de autoroute door de optrekkende nevel zichtbaar. We nemen het ervan en zoeken een mooie steen om op te zitten. Binnen 10 minuten is de nevel verdwenen met prachtige vergezichten alle kanten op.

Dichtbij de top

De Puerto de Belate richting het Noorden in het dal van de Baztán

Op dit pad, over het hoge gedeelte, is het duidelijkst zichtbaar, dat het de aangelegde vroegere Romeinse weg is waar ooit heerscharen over trokken. Men denkt dat deze 100 jaar voor Christus aangelegde weg onderdeel was van de route van Tarragona naar Irún.

Uit Roncesvalles
De hele dag werd door Pelgrims gewaarschuwd dat op de berg een oudere Amerikaan met zware bepakking moeizaam vooruitkwam. Dit soort signalen maken Hospitaleros extra waakzaam. Na 21:00 uur het bericht dat een uitgeputte man aan de voet van de berg lag voor de beek. Met de auto erna toe door beek en poort, zover het ging de berg op. Inderdaad daar lag de man, compleet af en de zware rugzak met gebroken draagriem. De man ingeladen en de Herberg met portofoon ingeseind dat we eraan kwamen. De man verzuchtte dat het veel zwaarder was dan enige jaren geleden en zijn conditie niet meer je dat was. Een Hospitalera had een pannenkoekje met warme thee klaar, waarna de man zienderogen opknapte en zelfs om stroop vroeg. Hij kreeg een speciaal bed en vertrok de volgende morgen redelijk monter. De Donativo werd met 50 Euro gespekt, zodat er met een extra goed gevoel op teruggekeken werd!

De omgeving zit vol met megalieten. De weg is afgezet met menhirs, terwijl ook crómlechs (kring van megalieten) en dolmen te zien zijn. Restanten van Romeinse tempels zijn te vinden. Een speciaal gebied vanaf onheuglijke tijden. De prehistorische bewoners gebruikten deze hellingen als weidegebied. Een belangrijke strategische route waar bloedige veldslagen plaatsvonden. De velden worden nog steeds als weidegebied gebruikt met paarden, koeien en schapen overal.

Menhirs langs de Romeinse route 930 m hoog

Net na het hoogste punt staat de Ermita de Santiago op 920 m hoogte. Al in de 12e eeuw wordt deze genoemd, ook als Basiliek. Door het verval van de weg was alleen een hoop stenen over. In 4 jaar hebben de Santiagoverenigingen van de Baztanroute de Ermita hersteld met de nodige tegenslagen (Het dak waaide eraf tijdens de werkzaamheden). Zij zijn uitgegaan van het aanwezige oude basisplan waarbij de steenhoop hergebruikt werd (Klein foutje; niet gekeken of het open was. Binnen staat een gebeeldhouwde Santiago, maar na net al gerust te hebben over de portilla gestapt, met ernaast een mooie menhir, en doorgelopen.).

 
Ermita de Santiago

Puerto de Belate richting Zuiden dal van Ultzama

Aan deze zijde de opening naar het dal van Ultzama richting zuiden en Pamplona. Beneden het opmerkelijke bouwwerk van Monasterio de Santa María de Belate uit 1160.
Vergelijkbaar met Roncesvalles bij de Ibañeta en Santa Cristina de Somport uit dezelfde tijd.

Monasterio de Santa María de Belate

Het linkergebouw was de kerk, rechts het hospital voor de Pelgrims met 4 bedden. Ze werden verzorgd en kregen brood en cider ondersteund door Koning en Bisschop. Evenals Roncesvalles hadden ze een Pauselijke Bul verkregen en een Prior.
Bij het veroveren van Zuid Navarra door Castilië in 1513 werd het klooster verlaten. Later nog als kerk behouden, maar tijdens de volgende oorlog in 1764 in brand gestoken en verlaten. Het belang werd minder door de aanleg van lagere wegen en wegblijven van de Pelgrims. Hoewel gerestaureerd is het gebouw niet in een beste staat en maakt een vergeten indruk.

Opvallende overeenkomst met Itzegandia (de oude Herberg) in Roncesvalles

        
Ter vergelijk: Itzegandia in Roncesvalles

Dit gebouw was het oorspronkelijke Pelgrimshospitaal in Roncesvalles vanaf 1150.
Naderhand gebruikt als hooi opslag, schuur voor de paarden van Napoleon en met enkele verdiepingen erop als onderkomen voor de Guardia Civiel.
In 1993 ingrijpend gerestaureerd en teruggebracht in oude stijl.
15 jaar gebruikt om 120 Pelgrims onder te brengen in één grote zaal.
Vanaf 2015 gesloten en verbouwd tot evenementenruimte.

Na het Klooster over de rode zandpaden wordt de oorsprong van de Rio Ultzama overgestoken. Dat is nog een klein beekje. Aan de andere zijde omhoog, over een wildrooster de immense beukenbossen in. Dit pad was door de uitgebreide houtkap lange tijd onbegaanbaar. Het alternatief was dan rechtdoor naar beneden het dal in te lopen richting Venta de Ultzama.

Beukenbos in de Valle de Ultzama

Het beekje is de scheiding tussen de dalen van de Baztán en Ultzama. 6 Km door afwisselende en prachtige beukenbossen volgen. Na een korte stijging loopt het langzaam naar beneden. De zachtroze kleur van de grond is dezelfde als de zandstenen van de huizen.

6 Km beukenbos met Lanz in het dal

Aan het einde van de helling gaat het bos over in de bebouwing van Lanz; een rustig dorpje met een Albergue. De wat achtergebleven Italianen komen bij en we stappen een pleintje op waar de refuge moet liggen. Op het pleintje zitten de scouts met blote voeten. Als ze ons zien komen krijgen ze opeens veel haast en rennen met blote voeten naar de herberg. Niet zo verwonderlijk; er zijn maar 10 bedden, die gelijk bezet zijn.

Boerendorp Lanz

Dan maar de plaatselijke Herberg la Posada in om te informeren en wat uit te rusten.
Posadas zijn meestal Herbergen waar geslapen kan worden, behalve hier. Wel een prachtige oorspronkelijk dorpsrestaurant. Hij verwijst ons naar het einde van de straat waar een Hotel zit; Boutique Iribarnia. Prachtig tuin en ziet er nogal exclusief uit. De vriendelijke receptioniste vertelt praktisch vol te zitten. Er is nog een mogelijkheid; de bruidssuite à 240 Euro. Hoewel we dit zouden kunnen delen door 4 is mij dit te gortig, terwijl de Italianen lang en intensief met elkaar overleggen. Andere mogelijkheid is een Hotel 15 km verderop. Waarom niet doorlopen naar Olagüe waar een Albergue zit?

☼   Vlinderstruik of Buddleja davida
Uit de Helmkruidfamilie (Sirophulariaceae)
Van origine uit China. Tuinplant maar in bergachtige gebieden sterk verwilderd en exoot.
Struik wordt ca. 3 m hoog, waarbij na elk jaar overblijvende stengel verhout. Bloeit langwerpig in pijlachtige bloemtrossen in juli – september. Lichtpaars met geel hartje. Vooral bekend als waardevolle voedselbron van dagvlinders (Als tuinplant elk jaar terugsnoeien tot 1 m boven de grond).

 
De Italianen overleggen nog wel even dus op pad. Een stukje Carretera tot linksaf de velden wordt ingeslagen en redelijk vlak doorgelopen wordt tot Olagüe in de verte ligt.

Richting Olagüe

Een lange aanloop het dorp in waar achter de kerk inderdaad een Albergue zit. Er is niemand en alles op slot, maar er kan een nummer gebeld worden. Inderdaad verschijnt een Hospitalera 15 minuten later. Slapen voor 4 Euro op prima kamers, alleen de douches en toilet zijn wel zeer krap.

Olagüe
223 inwoners
Hoogte 450 m

Als de Italianen een uur later verschijnen is alles klaar en hangen de wasjes buiten. Ze durven niet het zandpad in, omdat ze denken dat er bergen zitten en zijn de Carretera gevolgd. Kan ook, maar wel wat langer.

Iglesia de San Juan Bautista (Johannes de Doper)

Het is wel een dorpje van niets. Gelukkig één bar; Ante Bici Rock verderop aan de hoofdstraat die om 17:00 uur opengaat. Een aantal mensen zit al te wachten. Hou rekening dat maandag en dinsdag in dit dorp niets te krijgen is. Een oudere Basque vertelt vroeger actief bij het smokkelen van goederen en zelfs mensen betrokken geweest te zijn. Vragen over de ETA omzeilt hij logischerwijze, maar altijd heeft zich hier veel afgespeeld. Vooral in de Franco tijd en de 2e wereldoorlog.

☼   Korte Sociologische achtergrond Basken

Basken hadden grote gezinnen, waarvan de leden niet allemaal door het land onderhouden konden worden. Daardoor zijn velen geëmigreerd naar Parijs, Argentinië, Uruguay, Mexico, VS enz. (Mooi voorbeeld is de familie Zorreguieta van onze Maxima). De oudste zoon erfde de boerderij, de 2e trouwde een (weduwe) boerin, de 3e werd priester, de 4e smokkelaar, de 5e visser, de rest emigreerde. Basken waren uitstekende zeelui, walvisjagers en vissers op kabeljauw tot New Foundland, lang voordat Columbus Amerika “ontdekte” (Ze hebben de Nederlanders walvissen leren schieten). Velen moesten emigreren als politiek vluchteling tijdens de Franse revolutie, Carlistische oorlogen en de Spaanse burgeroorlog. Ze vergaten hun vaderland niet en kwamen terug om imposante huizen te bouwen, zoals in elk dorp te zien is. De Basken zijn sterk bewust van hun eigenheid en Euskal Herria wordt door de eeuwen heen verdedigd tegen elke aanval van buiten. De Franse en Spaanse Basken steunen elkaar door dik en dun. De zucht naar onafhankelijkheid werd de laatste 50 jaar vooral door de ETA vertegenwoordigd (ETA: Euskadi Ta Askatasuna of Baskenland en Vrijheid). De scheidslijn tussen onafhankelijkheidsstrijder of terrorist is nogal eens dun. In 1973 werd 2 jaar gewerkt aan de Hemelvaart van de opvolger van Franco; Admiraal Carrero Blanco. In het hartje Madrid bliezen ze hem met auto over een kloosterkerk van 5 verdiepingen. Het heeft ontegenzeggelijk geholpen. Vanaf 2011 zijn alle gewapende activiteiten gestopt (Zie eerdere beschrijvingen op andere routes).

Doorzakken met Rambo en zijn maten

Met Rambo en zijn maten doorgezakt en niet slecht gegeten. De Dominicaanse camarero ruimt zijn kipstukjes op en bombardeert ons met een grote stapel. De Italianen willen doorlopen tot Puente la Reina. Morgen het laatste stuk naar Pamplona. Er volgt een rustige nacht na 88 km.