24 Augustus, donderdag Olagüe - Pamplona 25 km

In het keukentje is brood, jam en koffie waar met nog enkele anderen gebruik van wordt gemaakt. Er zijn nog wat mensen bij gekomen waarbij het de vraag is of het wel Pelgrims zijn (niet meer terug gezien).

Olagüe – Pamplona 25 km
(De kaartjes zijn van Gronze)

Onder de Carretera door gaat het kleine asfaltwegen op. Waarna rechtsaf geslagen wordt naar Leaskue. De weg rechtdoor loopt naar Zubiri dat 18 km verder ligt. Hier zou dus een stuk (1 dag) van de route af te snijden zijn, maar het doel is Pamplona.

Naar Leazkue

De vage ochtendnevel belooft alweer een mooie dag. Leaskue is een gehuchtje waar niemand te bekennen is en gauw wordt doorgestoken een mooi dal in.

Leaskue

Het asfalt is overgegaan in een vaste grindweg die tussen bosschages en landerijen doorloopt naar Etuláin. Met 37 inwoners een echt verlaten dorpje, maar met een verrassend grote kerk van San Esteban bij de ingang.

Naar Etuláin

Tot Endériz slingert het pad door het dal waar een uurtje later onder de snelweg doorgestapt wordt. Een veelbelovend restaurant blijkt gesloten dus verder waar de Ultzama wordt overgestoken.

Over de Ultzama bij Endériz

Door een nieuwbouwwijk naar boven waar een verassend natuurpad wordt ingestoken. Smalle paadjes langs de berghelling met wat lekkere klimmetjes en mooie vergezichten het dal in.

Natuurgebied na Endéritz

Lopend zijn deze 5 km naar Sorauren goed te doen, maar een Pelgrim van de Pilgerstammtisch uit Bocholt had dit stuk op de mountainbike gedaan met de nodige problemen. Halverwege ligt het leuke dorpje Oláiz, waarvan de naam nog duidt op allang verdwenen ijzersmelterijen. De bevolking neemt 11 km van Pamplona explosief toe en is verdubbeld in 10 jaar tijd naar 334 inwoners.

Oláiz (of Oláibar)

Een camping die aangekondigd wordt, mooi liggend in de bossen tegen de heuvel op, geeft aan dat Sorauren dichtbij ligt. Het pad loopt naar de río Ultzama, waar over een prachtige middeleeuwse brug rechtstreeks het plaatsje ingelopen wordt.

Een brug uit onheuglijke tijden al aangelegd door de Romeinen. Verder bekend uit de onafhankelijkheidsoorlog tegen Frankrijk. In 1813 vond hier de beslissende laatste slag plaats tussen troepen van Wellington en een Frans ontzettingsleger die via de Baztán hun maten te hulp kwamen in het uitgehongerde Pamplona, dat belegerd werd door de Engelsen en Spanjaarden. Dat lukte behoorlijk waarbij ze dreigden door te breken tot Wellington arriveerde op paard. Hij posteerde zijn paard op de brug en gaf flegmatiek en onverstoord zijn commando’s aan de troepen. De Fransen werden teruggedreven de grens over. Pamplona werd enige dagen later ingenomen. Wellington achtervolgde de troepen van Napoleon verder Frankrijk in richting Orthez. Even later werd Napoleon verbannen naar Elba en was de oorlog (dacht men) voorbij. Toch weer teruggekomen in 1815 zorgde Lord Wellington voor de genadeslag van Napoleon bij Waterloo, waarna deze nu ver uit zicht naar Sint-Helena werd verbannen (Overigens: de Engelsen hebben deze slag geclaimd, maar zonder de Pruisische legers van Blücher en Nederlandse hulp hadden ze het nooit gered!). Lord Wellington zou 2x Minister-President van Groot Brittannië worden.

Lord Wellington

Brug bij Sorauren

Aan de rechterzijde net boven de rivier een oorspronkelijk Restaurant La Posada (oude postkoetshalte). Op het terras is het voor het eerst goed bijkomen met een tortillahapje.

Uit Roncesvalles
Om 22:00 uur met la Campana (de klokslag) sluit de Herberg voor de nacht. Hospitaleros zitten nog even gezellig na in hun keuken en gaan slapen. Om 23:30 uur geluid op de binnenplaats. Er staan enkele Canadezen, mannen, vrouw en enkele kinderen, die er uitgeput uitzien. Ze worden alsnog in de lege winterherberg gelegd, zodat geen verstoring optreedt van de andere Pelgrims. Wat schetst de verbazing als de vrouw even later vertelt dat nog een man met baby en oma op de berg zitten in het pikkedonker. Inmiddels is een complete reddingsactie op touw gezet door de Bomberos (brandweer). Gebeld met hen dat we open zijn en klaar staan. Over twaalven worden ze binnengebracht in goede conditie. De bedrijfsleiding van het Klooster was ook gewaarschuwd, maar vertrokken al gauw toen bleek dat het goed kwam. Ze allen z.s.m. op bed gelegd, waarna ze konden douchen, bijkomen en de Hospitaleros naar bed konden om half twee.

Winterherberg Roncesvalles

De formaliteiten werden de volgende ochtend afgehandeld. Hierbij de familie toch ernstig toegesproken, dat dit zwaar onverantwoordelijk was. Ze gaven als reden dat oma bijna niet verder kon. Elk jaar vallen er doden op de berg. Wat een geluk dat het redelijk zacht en droog weer was!

De route naar Arre loopt vlak over betonnen fietspaden langs de Ultzama. De bergen worden lager tot onder de snelweg, die door de tunnel naar Pamplona loopt, wordt doorgestoken. Een paar Duitse dagpelgrims lopen mee tot Arre.

Fietspad en later voetpad langs de Ultzama

De weg wordt wat vreemd aangegeven zodat de Ultzama verder wordt gevolgd over een zandpad. Mooi maar een stuk om. Arre is een voorstadje van Pamplona en ligt in een grote bocht van de Ultzama in de Escabarte vallei. Wat gezocht wordt is de Basilica de la trinidad de Arre, het Klooster met de bekende brug ervoor. Maar eerst de middeleeuwse Puente Antiguo, waarbij gemeentewerkers aangeven dat de andere nog een km verderop ligt.

Pad langs de Ultzama

Puente Antiguo de Arre

Links langs de uitlopers van de berg Miravalles komt de Camino Francès uit bij de brug van la trinitad de Arre, zodat de wegen hier bij elkaar komen en het over de brug richting Pamplona gaat. De Ultzama komt even verderop uit in de Río Arga die langs Pamplona stroomt.

Basilica de la trinidad de Arre

De Basilica en brug liggen schitterend aan de Ultzama. De wortels gaan terug naar Romeinse tijden, maar de brug is middeleeuws. De Basilica stamt uit de 12e eeuw, hoorde ooit toe aan het Klooster van Roncesvalles, maar is in de 15e eeuw geruild tegen Valcarlos. Dit is een van de opmerkelijkste plaatsen op de route. In 1998 werd er geslapen na in een ruk vanaf Roncesvalles tot hier gelopen te hebben. De Basilica met zijn dikke muren was bij 35 C heerlijk koel. Bovendien was er plaats midden in de San Fermintijd (begin juli).

☼  Pampusgras of Cortaderia sellona
Uit de familie der Cortaderia.
Afkomstig uit de Pampas van Zuid-Amerika vooral Argentinië. Wordt tot 3 m hoog met smal, scherp lineair blad. Er zijn mannelijke en vrouwelijke planten. Meestal vrouwelijk met groter pluimen die pluizeriger zijn. Ze gedragen zich in het Subtropische klimaat als invasieve soort en verdringen inheemse planten. Hoofdbloei in september met mooie lange zilverwitte pluimen.

Vanaf hier voert de Camino door de straten van Villava door een aanhoudende stedelijke bebouwing naar de rand van Pamplona. Duidelijk is dat nu op de Camino Francès gelopen wordt. Een constante stroom Pelgrims volgt de pijlen en koperen plaatjes in het plaveisel, waaronder nogal wat Amerikanen op weg naar hun hotel.

 Vanaf nu constante bebouwing in Villava

Vanaf de lift boven bij Casa Paderborn

De echte toegangspoort van de Camino Francès naar Pamplona voert over de Puente de la Magdalena. Deze romaanse brug is aangelegd in de 12e eeuw met latere aanpassingen. Hij heeft wel wat weg van de brug in Puente de la Reina.

Puente de la Magdalena

Over de brug meteen links naar de veelgeroemde Duitse Herberg van de Paderborner. Wat te verwachten was; vol. Ze hebben maar 26 bedden die snel gevuld zijn. In Roncesvalles verwijzen wij er wel eens naar; Casa Paderborn. Er zit niets anders op dan doorlopen naar de lift verderop, waarmee op hoogte van de Citadel gekomen wordt.

Met lift naar Citadelhoogte

De binnenstad is dichtbij, waar het door de smalle straatjes gaat naar de Calle Compañía, dicht bij de Catedral, waar de Albergue Jesús y María ligt.

Een wat vreemde Herberg gebouwd in de oude kerk van Jesús y María uit de 17e eeuw. In het hoge gebouw heeft men een soort open verdiepingen gebouwd met glazen galerijtjes, waarnaar beneden gekeken kan worden. Gelukkig is er nog plaats en ik krijg bednummer 78. Het is allemaal erg krap, maar voor 8 Euro een bed met papieren sloop en bedovertrek. Plaats voor de rugzak is nauwelijks aanwezig. Totaal hebben ze 114 bedden die lang niet vol raken. De Italianen komen een tijdje later binnen.

Albergue Jesús y María

Na de douche de stad in. Volle terrassen met bierdrinkende toeristen. De groep scouts heeft onderdak in een parochiegebouw gevonden. De Catedral Santa María la Real is een Gotische kerk uit de 14e eeuw. Het vervangt een oudere Romaanse kerk die na 2,5 eeuw vanzelf instortte. Erachter liggen de oudere delen van het klooster uit de 13e eeuw. In de kerk werden de middeleeuwse Koningen van Navarra gekroond en soms ook begraven.
Het is het oudste gedeelte van Pamplona waar sporen gevonden zijn tot de 1e eeuw voor Christus.

Catedral Santa María la Real

De stad is gesticht door de Romeinse veldheer Cnaeus Pompeius in 75 voor Christus als legerplaats naast een bestaand Baskisch dorpje Navarre. Ingesloten door het riviertje de Arga, met zijn hoogten goed verdedigbaar en strategisch gelegen in het vruchtbare voorland van de Pyreneeën.

Door de eeuwen betwist en verwoest door Karel de Grote en de Saracenen. De Frankische koning Karel de Grote nam Pamplona in als genoegdoening voor zijn manschappen op terugreis van zijn veldtocht door Spanje, hoewel een Christelijke stad. De Basken lieten dit niet op zich zitten en legden een hinderlaag bij Valcarlos waar de achterhoede met Ridder Roeland in de pan gehakt werd. In het Roelandslied, 300 jaar later gemaakt, werd verhaald van Saracenen (Geschiedvervalsing is van alle tijden). De trotse Basken weten dit heel goed en hebben een monument staan in Pasaya bij San Sebastian (Ruta del Norte).

Pamplona of Iruña
Inwoners 196.000
Hoogte 450 m

In 1512 werd Pamplona veroverd door de hertog van Alva (dezelfde) en het Koninkrijk Zuid-Navarra bij Castilië gevoegd. Vanaf toen werden de fortificaties opgericht vooral door Filips II, als bolwerk tegen de (Franse) vijanden.

Op naar hét centrum van de stad; Plaza de Castillo. Een reusachtig plein midden in het centrum. Hier hebben twee kastelen gestaan, die met het oprichten van de fortificaties afgebroken zijn. Het is namiddag en onbehoorlijk warm. Op het terras onder de luifels is het stikkend heet. Toch zijn Spanjaarden en de vele toeristen volop in de weer en maakt het een opgewekte indruk. Een Franse madame wil zelfs een foto maken van de zwetende Pelgrim met een indrukwekkende camera. Op het plein een mooie kiosk, waarvoor kleurrijke Baskische groepen dansen en muziek maken. Al gauw doet iedereen mee, wat voor een leuke sfeer zorgt.

Plaza de Castillo

Calle de la Estafeta

    
Cafe Iruñea op de Plaza Castilla waar Hemingway regelmatig kwam
Het is nog in oorspronkelijke staat met billijke prijzen
(Foto’s van Jan Wieërs)

Naderhand een eettentje opgezocht die nog naar Ernest Hemingway verwijst. Alleen is het een Maghrebzaak, met lekkere kip maar zonder een biertje.
De restanten van de grote schrijver vanuit een vroegere zaak steken er schril tegen af. Het is bekend dat de man een grote innemer was. Als je de oorspronkelijk sfeer wil proeven is Cafe Iruñea op de Plaza Castilla het juiste adres. Alles is sinds het bezoek van Hemingway in 1925 onveranderd.

Hij heeft Pamplona op de kaart gezet met zijn boek “Fiesta” uit 1926 over de Encierro, waarbij dagelijks (van 7 – 14 juli) een koppel stieren door de straten gejaagd worden begeleid door waaghalzerige jongelingen. Niet ongevaarlijk het heeft inmiddels 15 dodelijk slachtoffers gekost. Maar neem het de Basken niet af; het is een onlosmakelijk deel van hun cultuur. Overigens: blijf in deze periode weg uit Pamplona om te overnachten. De stad zit bomvol toeristen (tot 1 miljoen). Hotels nemen de 5-voudige prijs zodat de meesten buiten slapen in parken bij de fortificaties (met bergen lege flessen).

De Calle de la Estafeta tijdens de Encierro

Terug naar de Albergue door de lange smalle straten waar het flaneren pas echt begonnen is, wat zorgt voor een waterval van geroezemoes. De vele cafés vol met Spanjaarden, die het er goed van nemen. De Albergue ligt in een rustiger deel waar het stikkend heet is en lang rumoerig omdat pas om 23:00 uur gesloten wordt. Uiteindelijk toch in slaap gevallen na 113 km!