26 Augustus, zaterdag Zubiri – Roncesvalles 21 km

We doen het rustig aan deze morgen. Het huis zit vol met Koreanen die in de Dormitoria geslapen hebben. Ervaring leert dat alles wat eetbaar is als bij een zwerm sprinkhanen verdwenen is. Gelukkig staat brood per bordje op naam onder plasticfolie, maar de koffiekannen zijn leeg. Ook in Roncesvalles eten ze alles op als we al eens overtollig brood of fruit op tafel zetten, terwijl de donativo aan hen niet besteed is. De Hospitaleros van het huis zijn wijselijk niet te vinden, zodat we al vlug bij Café Ogi Berri zitten achter een mooie Café con leche. Jurgen gaat door tot Logroño dit jaar. We nemen met een Buen Camino hartelijk afscheid van elkaar en op gaat het over de Puente de la Rabia.

Zubiri - Roncesvalles 21 km
(De kaartjes zijn van Gronze)

Er moet vandaag een behoorlijk stuk hoogteverschil overwonnen worden van 520 m naar 960 m in Roncesvalles met 2 colletjes ertussen. De eerste is de Puerto de Erro op 850 m hoogte, dus 5 km klimmen.

Klimmen na Zubiri

Zubiri ligt nog onder een neveldekentje dat in de ochtendwarmte vlot oplost. Het klimt behoorlijk maar niet te vergelijken met eerdere hellingen op de Baztanroute. Zelfs zo om 8:00 uur komen al de eerste Pelgrims de berg af. Die moeten toch wel vroeg vertrokken zijn.

Dennenbossen

Het pad loopt door dennenbossen met een onderbegroeiing van buxusstruiken. Mooie harde zandpaden waardoor het lekker opschiet.

Een laatste blik in het dal van Estoríbar

Het pad komt uit bij de doorgaande Carretera de Francia, de N-135. Er staat een Mobil verkooppunt met versnaperingen voor de Pelgrims maar het is zeker nog te vroeg, want gesloten.

Het vlakkere gedeelte bij de Puerto de Erro

Het Errodal

Een paar km golft het pad ongeveer op dezelfde hoogte tot het volgende dal van de Erro voorligt. De bospaden gaan over in een brede grindweg naar Lintzoain. Het is altijd moeilijk een bepijld pad terug te lopen, zodat een afslag gemist wordt. Even geen Pelgrims met Buen Camino.

Naar Lintzoain

Maar geen probleem; in Lintzoain zitten we alweer goed. In het dorp is niets te krijgen, waarna een pauze langs de weg gemaakt wordt. Eigenlijk niet nodig want een 2 km verder ligt Bizkarreta met mooie terrasjes vol Pelgrims.

Net aan de koffie en weer een herkenning. Ditmaal door de Pelgrims Bart en Esther Kestens, die de beschrijving van de Voie de Vézelay gelezen hebben en zeggen er het nodige aan gehad te hebben. Ze zijn onderweg van Maastricht naar Santiago en vol goede moed met het (voor hen) laatste stuk bezig (nog 780 km). Ze gaan het wel halen!

De volgende hoogte ligt voor ons; de Alto de Mezkiritz 922 m.

Alto de Mezkiritz

Een stukje betonpad langs de snelweg daarna het bos in. Nu voornamelijk beuken- en eikenbos. Verschillende klaphekken worden geopend en gesloten. In 1998 waren dit stukken pad waar riffen over geklommen moest worden. Dit is nu geëgaliseerd en gedeeltelijk van beton voorzien. Het mag niet te moeilijk worden!

Doorbraak door de riffen in 2005 met Loes

Boven bij de snelweg het hoogste punt en de andere kant een hoogvlakte volgen tot linksaf het pad naar beneden loopt richting Espinal.

Espinal dorpsfeest

Dit is meteen het grootste plaatsje van het dal van de Erro. Er is een dorpsfeest aan de gang met optreden van de plaatselijke zangclub, waar aangeschoven wordt en meegenoten. Pelgrims zijn na enen in de middag verdwenen. Die lopen ’s ochtends in grote getalen vanaf Roncesvalles naar Zubiri.

Midden in het plaatsje linksaf een veldweg op licht golvend naar Burguete. Een mooie route dat nog wel een dik uur neemt. De hoge Pyreneeën komen dichterbij.

☼  Harig wilgenroosje of Epilobium hirsutum
Uit de Teunisbloemfamilie onagraceae.
Algemeen voorkomend op vochtige ruige plaatsen. Zachtbehaarde stengel 60 – 150 cm hoog. 6 – 12 cm spitse bladeren met paars/roze bloemen tot 3 cm doorsnede. Bloeit juni – september. Overblijvende plant. In tegenstelling tot wilgenroosje niet eetbaar.

Hoge Pyreneeën dichtbij met de schildwacht Menditxuri 1201 m hoog

Burguete of Auritz is een prachtig nog volledig oorspronkelijk Baskisch plaatsje opgeleefd door de Caminogangers. Het is het satellietplaatsje van Roncesvalles en grotendeels hiervan afhankelijk.

Aanloop Burguete 

 
Iglesia de San Nicolás de Bari
 (Foto Tonny Willems)

Hemingway had dit mooie plaatsje al in 1924 ontdekt en sliep in Hostal Burguete, waar nog steeds goed overnacht kan worden. Hij schreef hier zijn bekende boek over de Encierro in Pamplona; “Fiesta” of “The Sun Also Rises”.

☼ Ernest Miller Hemingway 1899 – 1961

Amerikaanse schrijver met een avontuurlijk turbulent leven en grote invloed op de moderne literatuur. Geboren uit welvarende ouders werd hij onder strakke discipline opgevoed. Zijn ouders wilden een universitaire studie, maar hij zag meer in journalistiek. Dit zou hem goed afgaan en zijn puntige verhalende stijl geven. In 1917 tijdens de 1e wereldoorlog werd hij Rode Kruisvrijwilliger in Italië. Raakte zwaargewond door granaatscherven en machinegeweerkogels, die hem bijna een been kostten. Als dank ontving hij een hoge Italiaanse onderscheiding. Weer terug in Chicago was het leven te rustig en lokte het correspondentschap in Parijs. De schrijverskringen met bekende Amerikanen zouden hem blijvend beïnvloeden.

De Grieks - Turkse oorlog zorgde voor treffende verslagen, vluchtelingen, vuurpelotons met daarnaast vele culturele onderwerpen als stierenvechten, tonijnvissen, skiën, bobsleeën, jacht enz. In 1920 wordt voor het eerst Pamplona bezocht en raakte hij gefascineerd door de San Ferminfeesten. Rende zelf elke dag voor de stieren uit en schreef in 1925 zijn bestseller en grote doorbraak; “Fiesta” (The Sun Also Rises) in Burguete.

Hemingway schreef uit eigen ervaring. Was een goed sportman en had vele affaires met vrouwen (4x getrouwd). De Spaanse Burgeroorlog versloeg hij aan de Republikeinse kant en werkte samen met Joris Ivens. Tijdens de 2e wereldoorlog was hij verslaggever, maakte D-Day mee in Normandië, vocht zelfs (illegaal) mee. Dit leverde de Amerikaanse Bronzen star op. De wereld werd rondgetrokken vanuit zijn basis in Cuba. Tijdens 2 vliegtuigongelukken in Afrika raakte hij zwaar gewond, wat zorgde voor blijvende problemen. In 1954 volgde de literatuur Nobelprijs voor zijn meesterwerk “The Old Man and the Sea”. De gevolgen van zijn avontuurlijke leven en vooral drankgebruik bleven niet uit. Zwaar depressief, vol trauma’s, lichamelijke ongemakken, vertoonde symptomen van dementie en paranoia (vooral de FBI had het na de Cubaperiode op hem gemunt, na zijn terugkeer in Amerika in 1960).

Op zijn 62e pakte hij zijn dubbelloops jachtgeweer voor een schot door zijn mond (Zat wel in de familie; vader, broer, zuster en kleindochter deden hetzelfde). Hemingway was een van de grootste 20e eeuwse schrijvers, waarvan alle grote werken werden verfilmd.
Hij schreef kort en puntig als een oorlogsverslaggever zonder overbodige woorden. Zijn boeken worden nog steeds uitgegeven. Het was een moedige, stoïcijnse, zelfbewuste, individualistische, natuurlijke man zonder pretenties. Zijn motto was: “Om te leven moet men eerst afzien”. Navarra is hem dankbaar dat zijn boeken zo’n toeristenstroom opleveren!

Burguete
(Foto Tonny Willems)

Uit Roncesvalles
Talloze malen werd in Burguete het Centro de Salut (Osasun Etxea) bezocht als begeleider van een zieke Pelgrim uit Roncesvalles. Mensen met kwetsuren door vallen, nieren, jicht, ademnood, allergie; allemaal voorgekomen. De doctor spreekt matig Engels zodat met Spaans bijgesprongen moet worden. Soms is dan vervoer naar het Hospital de Navarra in Pamplona noodzakelijk.

Tip:
Zorg voor een geldige internationale ziekenkostenkaart (met die streepjes). De verzekeringen geven deze niet altijd. Bij navragen sturen ze hem zo op. Anders moet bij medische hulp eerst betaald worden bij de bank en met het afschrift word je pas geholpen. Bespaart een hoop gedoe en nadeclareren!

                    
Cruz de los Peregrinos 

Op de zaterdagmiddag zijn in Burguete de winkeltjes gesloten waardoor, iets verder bij de Supermercado van Iniaki, de Carretera wordt overgestoken langs de kazerne van de Guardia Civil. Door het heksenbos loopt parallel aan de Carretera een mooi pad licht omhoog. Het middeleeuwse Cruz de los Peregrinos staat aan de kant van de weg. Duizenden Pelgrims heeft het zien langskomen.

Opgewekt wordt Roncesvalles ingestoken richting Casa Sabina waar van een perfecte Caña wordt genoten op het terras.

Roncesvalles of Orreaga
34 inwoners
Hoogte 960 m

Roncesvalles

Het zit vol met uitrustende Pelgrims die morgen doortrekken richting Santiago, maar voor mij zit het erop, na 155 km.

           
Plaza de los Infantes met Albergue en Kerk

            
Ingang Collegiata en Kerktoren
(Foto’s Tonny Willems)

(Roncesvalles is in eerdere beschrijvingen te vinden bij de beschrijvingen van de Camino Francès en de Fietspelgrimage)

De Camino

Op naar het Pelgrimskantoor (Mostrador) waar de laatste stempel wordt verkregen. Het idee is de volgende ochtend naar huis te gaan, maar collega hospitalero en voorzitter Tonny van de Werkgroep wil nog bijpraten en vraagt een dag te blijven (de organisatie van de WHR met het reilen en zeilen in Roncesvalles vraagt veel aandacht).

Uit Roncesvalles
De organisatie van Hospitaleros in Roncesvalles is een werkgroep van het Nederlandse genootschap van Sint Jacob. Vrijwilligers worden elk jaar gezocht om mee te werken. Een paar eisen: lid van Genootschap, Pelgrimservaring, beetje talig, sociaal en willen werken. Bovendien mentaal en fysiek in goede conditie. Aangemeld kan worden op de site van het Genootschap onder de H van Hospitaleren. De kandidaten ontvangen dan een uitnodiging om op de voorjaarsbijeenkomst te komen voor een paar cursussen, zodat ze goed voorbereid naar Roncesvalles gaan. De groepen werken steeds in een 14 dagen periode, waarbij de nieuwelingen door ervaren Hospitaleros ingewerkt worden. Geeft een geweldige voldoening en velen doen het dan ook al jaren!

Slapen kan in de Hospitaleroscontainer op het Campamento met douche en alles bij de hand. De auto staat er nog onbeschadigd.

De auto staat onbeschadigd voor de Hospitaleroscontainer (Borda)
Na 385.000 km op laatste benen naar huis

De avond en de zondag worden op een juiste en nuttige wijze doorgebracht.

Op het terrasje zittend is het goed kijken naar de Vale Gieren die dagelijks rondcirkelen. Met een spanwijdte van 2,4 – 2,8 m zijn ze een van de grootste vliegende vogels ter wereld. Ze lijken alleen te zweven op de thermiek. Enige jaren geleden ging een koe dood achter de oude herberg Itzegandia. Binnen een ogenblik zaten wel honderd gieren om het kadaver. Ook op de verschillende routes meermalen tegengekomen. In Nederland worden ze als dwaalgast regelmatig gezien.

Vale Gier (Gyps fulvus)
(Foto Jan Wieërs)

Ook de Rode Wouw is een dagelijkse gast die zijn jachtgebied rond Roncesvalles heeft. Deze is vooral te kennen aan zijn gevorkte staart.

Rode Wouw (Milvus milvus)