27 September, Arthez-de-Béarn - Navarrenx 31,7 km
Gisteren waren al yoghurtjes en bananen ingeslagen zodat niet nuchter door het uitgestorven plaatsje op pad gegaan wordt. Vandaag weer een behoorlijk traject wat wel te voelen is ook. Met bijna donker “en route” wat niet moeilijk is omdat een hoogteweg over de berghelling gevolgd wordt.
Arthez-de-Béarn - Navarrenx 31,7 km
Naar Naslacq is het 10 km over de langshelling steeds maar naar beneden met heerlijke uitzichten.
Over de hoogteroute voor Maslacq
Links in de verte zijn behoorlijke industriecomplexen te zien. Waarschijnlijk de voorgebieden van Pau die gelukkig nog ver genoeg weg zijn om niet te storen en de heldere lucht te verpesten.
Uitermate rustig ’s morgens vroeg
De route is erg rustig hoewel bepijld blijken de Fransen een andere weg te volgen; niet nodig want deze is perfect. Voor Argagnon loopt het steil af richting het niet al te opvallende kerkje en het dal van de Gave de Pau.
Kerkje Argagnon
Totdat een stukje langs de snelweg moet worden gelopen met gevaarlijke oversteekplaats naar de brug over de Gave de Pau. De twee Françaises van gisteren komen langsstomen en vertellen een geweldig ontbijt te hebben gehad bij de warme bakker, wat ook wel gepast zou hebben. De rivier is één van de grote afvoerkanalen van het Pyreneeën water richting kust en komt uit in de Adour die bij Bayonne in de Oceaan uitmondt.
Gave de Pau
Maslaq ligt een paar kilometer verderop langs de asfaltweg. Het lijkt wel een levendig plaatsje waar maar eens ingelopen wordt. Inderdaad precies op tijd een Restaurant met koffie in de zon.
Maslacq
De oudere eigenares kijkt stomverbaasd op als het lege kopje koffie naderhand naar binnen wordt gebracht; dat zijn ze niet gewend. Grappig is om de bazin la Patrone te noemen wat niet bestaat in het Frans, wel; le Patron (aardig stukje emancipatie).
Langs de opvallende ruïne van Guironolé in een park wordt eigenlijk parallel aan de rivier gelopen.
Ruïne van Guironolé
De weg loopt opnieuw de velden in richting de eerste hellinkjes in de verte. Links de Gave de Pau met zijn nog bijna gletsjer gekleurde water. Het is het laatste stukje vloedland want meteen hierna begint de eerste klim.
Oever Gave de Pau
Het is de eerste van 4 donders gemene klimmetjes die vandaag gaan volgen. Het zijn echte kuitenbrekers, werkelijk bloedsteil, steeds maar weer de volgende die zorgen voor een groot hoogteverschil dat vandaag overwonnen moet worden.
Industrie richting Pau
Nog een blik van boven op de industrie richting Pau in de verte. Dat moet van deze route gezegd worden; nergens storende stukken door saaie industriegebieden. Het blijft steeds mooi. Aan de andere kant van de helling zitten we weer midden in de verlaten en rijke natuur met op de achtergrond de langzaam dichterbij komende Pyreneeën.
Eerste helling vandaag
Het zijn forse hellingen, op de flanken cultuurland met boerenbedrijven afgewisseld door bospartijen en dalletjes. Het eerste hellinkje wordt behoorlijk soepel genomen, waarna dezelfde steile afdaling volgt, die na een klein dalletje vloeiend overgaat in de volgende helling.
☼ Oxalis acetosella of Witte klaverzuring
Plant uit de klaverzuurfamilie (oxalidaceae) die in april - mei bloeit. Groeit op vochtige plaatsen 5 – 15 cm hoog met grote wintergroene bladeren, die drietallig zijn en aan de kleinere gewone klaver doen denken. Ze bevatten oxaalzuur net als rabarber, zijn goed eetbaar en worden gebruikt voor soepen en salades. Kan voor vee giftig zijn en niet gebruiken bij jicht, reuma en gastritis. Werkt koortsverlagend, plasafdrijvend en wordt uitwendig gebruikt tegen abcessen en wonden (ook een krachtige vlekkenoplosser bijvoorbeeld roestvlekken). Acetosella betekent: naar azijn smakend! De foto genomen eind september is duidelijk een nabloeier met als bijzonderheid nu 6 kroonbladeren tegen normaal 5!
Vanaf de asfaltweggetjes gaat het over een boerenerf langs beekjes en bosdalen.
Tweede helling
Een zeldzame auto passeert waarbij de chauffeuse toch wat meewarig kijkt naar het geploeter en het gaspedaal wat dieper indrukt.
Net zo hard weer naar beneden
Vanaf de top gaat het net zo steil naar beneden terwijl de volgende helling al klaar ligt. Toch ligt net tussen de 4 hellingen een aangename afwisseling; De Abdij van Sauvelade een immens grote oorspronkelijk Benedictijnenklooster waarvan de wortels teruggaan tot 1127. Gesticht door Gaston IV le Croisé (van het kruis) die overwinnend terugkeerde van een oorlog tegen de Saracenen in Zaragoza (Die we al eerder tegenkwamen).
Abdij van Sauvelade
Het gebouw is gruwelijk verwoest door de Hugenoten, die de kerk later weer opbouwden en nog 40 jaar gebruikten, later was het weer een klooster tot de Revolutie hier een einde aan maakte. Nu is het een soort cultureel centrum met overheidsgebouwen, een Gîte voor Pelgrims en zowaar een Restaurant.
Église de Saint-Jacques-le-Majeur
In de vorm van een Grieks kruis
Het kerkgedeelte is uit de 13e eeuw in de vorm van een Grieks kruis en goed bewaard gebleven.
Op het terras genieten Pelgrims van de zon en puffen uit. De vaste club is er met bovendien veel nieuwe wandelaars. Bernard wordt nu vergezeld door zijn broer die de laatste dagen met hem meeloopt. Jacques en Nadine als altijd vrolijk en echt aanwezig.
En natuurlijk de Québécois waarvan Lynn aangeeft zo langzamerhand toch wel behoorlijk vermoeid te raken.
Het is het dal van de Laà, zoals natuurlijk in elk dal een beek loopt en zorgt voor een prachtig landschap. Direct na het dorp Sauvelade begint de route naar Compostelle zoals ze het hier noemen (Frans met 2 “L”). De Pelgrims overnachtten in de middeleeuwen in het klooster.
Camin de Compostela
De volgende helling, no 3, is de felste van de te beklimmen bergruggen vandaag. Het loopt aan een ruk door steil naar boven. Kan mij voorstellen dat de inwoners hier weinig fietsen!
Helling drie
Op dit gedeelte zijn weinig Pelgrims te zien en de paar zijn vooral Franse daglopers die met auto begeleid worden. Waarschijnlijk is iedereen druk om de onverwachte inspanningen te verwerken en overkomen. De omgeving is met het mooie weer wel prachtig terwijl de Pyreneeën steeds dichterbij komen.
☼ Duifkruid of Scabiosa columbaria
Overblijvende plant uit de kaardebolfamilie Dipsacaseae. Wordt 30 tot 90 cm hoog met veerspletige bladeren. Bloeit juli – september met zachte lila bloemen. Soms (op de Causses!) met witte bloemen. Groeit vooral op vochtige kalkrijke bodem. Werd vroeger gebruikt tegen schurft (scabiës) en wordt daarom wel schurftkruid genoemd. Lijkt sterk op beemdkroon.
Serieuze hellingen
De vierde en laatste helling is meteen de hoogste en inmiddels protesteren de spieren wel. Een cafeetje in dit verlaten boerenland is nergens te bekennen zodat er niets anders opzit dan doordouwen en uiteindelijk in het gras bijkomen. Het noodflesje fris wordt aangesproken. De hele route is steeds maar een klein flesje water meegenomen. Onderweg zijn altijd wel voldoende tappunten zodat liters dood gewicht aan water meeslepen niet nodig is.
Béarn boerderij met binnenplaats
Het stuk van Sauvelade tot Navarrenx is 13,5 km wat met de felle hellingen beslist meer lijkt!
Helling vier
Vanaf de laatste helling loopt de asfaltweg lekker naar beneden door een koel bos met halverwege een heerlijk frisse bron met helder water dat goed van pas komt.
Méritein is al een behoorlijk dorp en even bestaat het idee dat dit Navarrenx is, niet dus. De Duitssprekende Belg heeft het ook wel gehad maar we moeten de laatste loodjes nog afleggen.
Na Méritien
Als de vestingwerken van Navarrenx eindelijk opduiken is dit een opluchting. Het blijkt een ommuurd compact stadje waar in de hoofdstraat de welkome Bar Le Dahu ligt. De Madame moet nog allerlei noodzakelijk dingen doen, maar zorgt ook voor de bedden in de Gîte en een Pression.
Vestingwerken Navarrenx
De Gîtes l’Arsenal et le Foirail ligt iets verderop in de straat en is een groot gebouw de trappen op. Ook hier kan alleen geslapen worden met gebrekkige droogruimte voor de wasjes voor 11 Euro. Uiteindelijk bij het open raam gehangen op de 2e verdieping!
Gîtes l’Arsenal et le Foirail
De intrigerende naam Navarrenx moet wel op Navarra duiden. Inderdaad betekent het op de grens van Navarra, die aan de andere zijde van de rivier de Gave d’Oloron begint.
Navarrenx
Bastide Bastionée
Het Bastide stadje is gebouwd in 1316 waarna in 1538 de vestingwerken toegevoegd zijn om een bolwerk te vormen tegen Spaans Navarra en de Franse aanvallen van de andere zijde. Het was zo sterk dat het de belegering van de katholieke Franse troepen tegen de Hugenoten uithield. Een eeuw later zou Vauban Frankrijk volzetten met vestingwerken waarbij Navarrenx een voorbeeld was.
Stadhuis
Op het plein bij het Office du Tourisme ligt het mooiste terras van het tegenoverliggende Hotel du Commerce. Deze hotelletjes worden meestal door families gerund en in de stadjes door Frankrijk aan te bevelen (betaalbaar en goed eten).
Lekker terrasje en goed eten in Hotel du Commerce
Hier zitten Jean-Pierre en Lynn en Jacques met Nadine waarna we samen enige flessen rosé soldaat maken en in het restaurant voortreffelijk eten.
Met Jacques de lekkerbek (foto Lynn)
Zo aan de grens van Navarra begint het echt wel op te schieten. In het Arsenal lagen vroeger 30.000 kogels, nu vooral een blindganger, hier is het goed slapen en zijn 668 km afgelegd!
