20 Augustus, zondag Bayonne-Espelette 25 km

Op de zondagmorgen is niets te beleven, zodat de sleutel door de brievenbus gegooid wordt, op pad de brug over de Adour en het begin van de route zoeken. Dat is nogal makkelijk, omdat over de Adour tegen een zijrivier aangelopen wordt; de Nive, die gevolgd moet worden.

Bayonne - Espelette 25 km
(De kaartjes zijn van Gronze)

Het is dezelfde Nive die door allerlei riviertjes in Saint-Jean-Pied-de-Port gevormd wordt en aan de zuidzijde van de Pyreneeën begint. Het is een overvloedige regenrivier met een lengte van ca. 79 km.

La Nive met restaurantjes bij de markthal op de zondagmorgen

Een paar honderd meter verder de markthal met, op de nog vroege zondagmorgen, open terrasjes. De eerste koffie gaat er gelijk in. De buitenring van de remparts, de middeleeuwse stadsmuur en zelfs gedeelten Romeinse muren, wordt met 5 minuten bereikt.

De remparts

Langs de Nive gaat het onder een viaduct door de stad uit zo het groene dal in. Een mooi fiets- en looppad is de te volgen route. Een balisagepaal geeft aan dat hier 3 routes naar Santiago lopen; 1, naar Hendaye – Irun; de Chemin de la Côte (ofwel Ruta del Norte). 2, Pampelune (Pamplona) of Iruña op Baskisch; Voie du Baztan. 3, Roncevaux (Roncesvalles) of Oreaga op Baskisch voor de Camino Francès.

                  
        Balisagepaal                            Route 2 de Camino de Baztan (Frans Voie du Baztan)      

Het is heerlijk lopen langs de oever van de rivier, mooi begroeid en met schitterend weer. Rustig ook met maar enkele wandelaars, trimmers of fietsers. Aan de rechterzijde loopt de oever behoorlijk omhoog met grote gebouwen op de top. Toch ziet het er zoals overal in het Baskenland rijk begroeid en ingroen uit (de mooiste Hortensia’s groeien hier).

☼  Lagerstroemia Indica
Uit de familie lyhraceae. Afkomstig uit Zuid Oost Azië en India. Kunnen bomen tot wel 30 m hoog worden. Meestal klein tot middelgroot 6 m en meerstammig. Schors wordt gehele jaar afgeworpen. Verliest zijn bladeren ’s winters. Bloeien in zomer tot diep in herfst in pluimen met gerimpelde crêpe achtige bloemen. De kleurvariatie loopt van dieppaars, wit, felrood en elke tint ertussen. Doen het goed in Mediterrane klimaat en de zuidelijke staten in de Verenigde Staten op droge bodem. Verdraagt enige vorst maar vriest in.

Bayonne uit

De Nive is een duidelijke getijdenrivier, wat aan de oevers goed te zien is. Dit zal tot de afslag bij Uztaritz in het binnenland aanhouden
Na een periode van 2 weken behoorlijk werken als Hospitalero in Roncesvalles is het nu lekker bijkomen. De periode is goed verlopen met 9 Hospitaleros, wat vooral met een nieuwe groep afwachten is. Als één van de oudere Hospitaleros en bovendien Spaans sprekend (talig zal ik maar zeggen) is dit jaar 2x als Jefe gewerkt (8 weken geleden de eerste maal). De ervaringen in de groepen zijn sterk wisselend vooral door de verschillende karakters die rijp en groen bij elkaar gevoegd zijn. De bedoeling is dat het vooral leuk is, maar sommige types maken het soms zichzelf en anderen knap moeilijk. Logisch is dat vaste groepjes ontstaan die met zoveel mogelijk bekende Hospitaleros gaan samenwerken. Op de afgelopen periode met een goede groep kan met veel voldoening worden teruggekeken, die ook komend jaar gezamenlijk zullen aantreden. Enkele anekdotes zullen nog volgen in de groene kleur.

Uit Roncesvalles
Een probleem is dat de laatste jaren steeds meer gestolen wordt op de route. Vooral sinds de crisisjaren in Spanje neemt dit toe zodat het advies alleen maar kan zijn: laat nooit spullen van waarde achter in je rugzak. Draag dingen van waarde (geld, paspoort, reservebankpasje) op je lijf. Pas op met “professionele” Pelgrims.

Uit Roncesvalles
Net na de middag wordt de Albergue geopend en kunnen de Pelgrims naar hun bedden. Er staat inmiddels al een rij te wachten, als een Amerikaans echtpaar komt waarschuwen dat buiten een vent rondloopt die in Orisson, een dag eerder, gejat heeft.
Buiten staat een groen tentje met een wat sjofele Spaanse snuiter die niet betaald heeft (Kamperen kan voor 3,5 Euro, waarbij van alle voorzieningen gebruik kan worden gemaakt). Hij is zijn telefoon aan het opladen in de gang. Op de vraag of hij gestolen heeft, volgt een ontwijkend antwoord. Het verzoek is om meteen op te krassen want op Cabrones en Ladrones zitten we niet te wachten. Indien niet dan wordt de Guardia Civil gewaarschuwd. Binnen 15 minuten was hij compleet verdwenen!

De Pyreneeën komen dichterbij

Aan asfalt hebben veel wandelaars een hekel, omdat het gewrichten extra belast. Hier wordt weinig last van ondervonden. Misschien omdat de Lowa’s dikke verende zolen hebben die de stootbelasting goed opvangen. Na ca. 7 km ligt aan de rivier een niet te missen uitspanning: l’herberge de la Nive. Ziet goed uit met terrasje in de zon. Mooie plaats om bij te komen. Tot Ustaritz zal er geen andere mogelijkheid zijn.

l’herberge de la Nive

Het fietspad blijkt de Chemin de halage te heten en slingert met de rivier mee. Zo nu en dan wat het binnenland in langs de onvermijdelijke maïsvelden en zelfs peperplantages.

 
Chemin de halage met langs de oever de Japanse duizendknoop

Langzamerhand worden de heuvels langs de oevers hoger en komen de bergen dichterbij. Het wordt een warm dagje, dat gaan we nog merken. De oevers zijn dicht begroeid met de Japanse duizendknoop, een beruchte woekeraar en invasieve exoot.
In vroegere tijden was deze rivier een belangrijke transportroute waarbij zout, granen en ertsen van en naar Bayonne vervoerd werden. Het fietspad is het oude jaagpad, waar met paard de schepen tegen de stroom opgetrokken werden. Ze zat vol zalm die gevist werd. Net als in Rotterdam mocht het personeel niet meer dan 2x per week zalm te eten krijgen.  Vis zit er nog steeds, maar door verontreinigingen veel minder.
De Nive wordt smaller met water dat de vreemde groene smeltwaterkleur aanneemt. Als een natuurlijke barrière in de rivier verschijnt, ligt Ustaritz vooruit op de helling.

De Nive met smeltwater en barrière

Het pad buigt af bij een zuiveringsinstallatie omhoog het plaatsje in. De Nive wordt verlaten en gedaan is het met de mooie vlakke paden.
Ustaritz is een klein plaatsje met na 14,5 km een welkom terrasje voor de koffie. De  machtige Baskische vakbouwhuizen, die tegen de hellingen aangebouwd staan, maken de nodige indruk. Het houtwerk is meestal roodgeverfd (vroeger ossenbloed) en afgewisseld met groen. Ooit was het een bestuurscentrum voor de omliggende regio’s.

Ustaritz

Na de koffie het echte werk; omhoog de heuvels in. Eerst aan de rand een gerestaureerde wasplaats, die eigenlijk wel in elk plaatsje te vinden is. Natuurlijk worden ze allang niet meer gebruikt. Vroeger hét sociale punt van het dorp waar de vrouwen hun lief en leed deelden.

Gerestaureerde wasplaats

Na al het asfalt de eerste zandpaden door bossen. De natuur is door de vruchtbare grond weelderig en vol veldbloemen.

Eindelijk zandpaden

Toch nog een stukje asfaltweg tot na een gehuchtje bij een poort de velden ingetrokken wordt. Door een bos met steile afdalingen en leuke bruggetjes over beekjes. Hier en daar moddersporen, wat aangeeft dat het bij regenweer flink blubberig kan zijn.

Mooie bospaden

De route wordt met de gele bordjes goed aangegeven. De hellingen zijn gedeeltelijk nog oorspronkelijk en ruw begroeid met gaspeldoorn, varens en hei.

                  
Naar de golvende hoogvlakte                                                                                                                              

Het pad komt uit op een grindweg over de golvende hoogvlakte. Het land is grotendeels in cultuur gebracht met weiden en akkers. Prachtige vergezichten met de bergen op de achtergrond. In de verte het silhouet van la Rhune, een berg van 905 m hoogte en bekend als de mythische berg van de Basken. Als klimmen lastig wordt, is het mogelijk de top te bezoeken met een tandradtrammetje. Deze omgeving heeft veel te bieden en werd al in de zeventiger jaren bezocht met gezin en caravan vanuit Saint-Jean-de-Luz (toen voor het eerst ook Roncesvalles bekeken. Van Pelgrims nog geen sprake!).

Hoogvlakte met het silhouet van la Rhune

De 10 km over deze rustige route met weidse vergezichten onder een stralende hemel is heerlijk en laat veel zien van het geheimzinnige Frans-Baskische landschap.

Frans Baskenland

De temperatuur is inmiddels ver boven de 30 C gestegen waarbij het praktisch windstil is. De late augustus en september zijn in deze streken de beste tijd om te lopen. De kans op de beruchte regens zijn dan het kleinst (je moet wel van warmte houden natuurlijk, hoewel zo dicht bij de Oceaan het zelden verstikkend warm wordt).

     
Kruispunt Souraïde - Espelette

Bij het kruispunt Souraïde-Espelette is het oppassen. De route loopt eigenlijk over Souraïde. Maar overnachten is alleen mogelijk in een nogal duur hotel (64 – 75 Euro). Espalette is het goede alternatief omdat er een Gîte pèlerins is tegen een billijke prijs. De 2 km door het bos komen uit bij een middeleeuws bruggetje waarna steil omhoog het plaatsje ingelopen wordt.

Espelette

Wel een cultuurschok; het blijkt een toeristisch plaatsje te zijn van bijna klein Valkenburg allure. Drukke straten vol met toeristen, winkeltjes en terrasjes. Buiten dat het een leuk dorpje is vooral veroorzaakt door de rode pepers die hier vandaan komen bekend als Piment d’Espelette.

☼ Piment d’Espelette

Hoewel oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Amerika doen deze pepers het in de nabijheid van de Oceaan al 500 jaar heel goed. Het is een wat zoetige niet te sterke peperpoeder gemengd met paprika’s en tomaten. De peper geeft de wezenlijke smaak aan de le poulet Basquaise (Baskische kip) en typische chocolade peperkoekjes. De naam is, zoals meestal in Frankrijk, beschermd (AOC), waarbij de producten naast Espelette uit 9 naburige dorpen mogen komen. Regelmatig zijn langs de route de plantages te zien waarbij de struikjes in rijen aangeplant zijn. Het product is behoorlijk aan de prijs.

L’Église Saint-Étienne met donjontoren

Het zit mee want de Franse Hospitalero is net aanwezig. Een keurige refuge met alles erop en aan waar voor 15 Euro een bed wordt verkregen. Een groep Spaanse vrouwen is aanwezig en ook een Nederlands paartje die in één dag vanaf Saint-Jean-Pied-de-Port tot hier gelopen zijn (toch wel 40 km). Ze willen naar de Ruta del Norte om de drukke Camino Francès te ontlopen.

Gîte pèlerins d’Espelette

Na de wasjes het stadje in. Dat lijkt dichtbij, maar een diep dalletje met riviertje moet overgestoken worden met een heftige klim, hierna wordt in het centrum uitgekomen. De grote toeristenstroom is behoorlijk minder geworden.

Espelette
2100 inwoners
Hoogte 33 – 749 m

Opvallend is aan de rand het oude gemeentehuis. Het is het kasteel van de Baronnen van Espeleta, waarvan de wortels teruggaan naar het jaar 1000. De Baronnen beheerden één van de 12 leidende ricombres van Navarra en belangrijk adviseur van de Koning. Eind 1600 stierf het huis uit, waarbij de laatste Barones Juliana alles naliet aan de inwoners.

Diep dal voor het centrum

       Château des Barons de Espeleta

Restaurant Aintzina ligt net na het steilste stuk het dal uit en is een voltreffer. Heerlijke Poulet Basquaise als een kunstwerk opgediend door buitengewoon vriendelijke serveersters. De eerste dag is prima verlopen na 25 km!