21 Augustus, maandag Espelette– Amaiur/Maya 23 km

Na het klimmetje door het dal het stadje in om de juiste route te vinden. Dat lukt goed omdat het uiteindelijk naar het zuiden moet. De oorspronkelijke route vanaf Souraïde moet weer opgepakt worden.

Espelette – Amaiur/Maya 23km
(De kaartjes zijn van Gronze)

Het is een prachtige nazomerochtend. Windstil met een felblauwe hemel en een heerlijk temperatuurtje. Smalle landweggetjes worden gevolgd waarbij het nog wel eens zoeken is naar de juiste pijlen.

Akkerwinde

De route GR9 vanaf Hendaye naar Banyols-sur-Mer aan de Middellandsezee loopt hierlangs, parallel met de Pyreneeën aan de Franse kant (de GR10 loopt aan de Spaanse kant). 15 Jaar geleden een stuk hiervan gelopen vanaf Hendaye tot Lourdes, wat 2 weken heftig klimmen betekende in een ongekende natuur. Deze route is minder zwaar hoewel sommige stukken er behoorlijk aan trekken.

           
         Grijs/groen               Met geelgerand blad      Bloei op stam (Via de la Plata) v 

☼ Agave Americanaof Honderdjarige Aloë
Behoort tot de familie van de agavaceae. Wordt geen 100 jaar, maar schiet na 8 – 20 jaar in een bloeistam en sterft af. De plant heeft een rozetvorm, waar uitlopers gevormd worden zodat hij blijft bestaan. Succulente plant (slaat sap op in bladeren). Deze bladeren zijn taai en langwerpig tot 2,5 m lang en 30 cm breed met stekelige tanden. Welriekende geel/groene bloemen aan zijtakken op stam tot 14 m hoog. Zoals naam aangeeft stamt de plant uit Mexico – midden Amerika, maar aan de Middellandse zee inmiddels verwilderd. Het vocht uit de bladeren is giftig en veroorzaakt ernstige huidirritaties. Dit sap werd al door de Azteken tot een alcoholische drank verwerkt. Nu destilleert men er Mescal en Tequila van. Van de grove vezels wordt sisaltouw geproduceerd. Geen lieve jongen. Oppassen in tuinen voor de vlijmscherpe punten op de bladspitsen (wegknippen = levensgevaarlijk voor kinderen)

Dat zijn de Pyreneeën; elke dag van laag naar hoog met grote hoogteverschillen, hetgeen deze bergen ook zo speciaal en bevreesd maakt in de Tour de France.

Landweggetjes

Bovenop de helling een magnifiek uitzicht naar het noorden, waar in de verte nog de grote gebouwen van Bayonne te zien zijn.

Frans Baskenland naar het Noorden

Voor de klim naar de Col de Pinodieta wordt weer op de oorspronkelijke route gekomen vanaf Souraïde. Een jong stelletje kampeert wild aan de kant van de weg en kijkt slaperig naar buiten.

Aanloop van de Col de Pinodieta

De klim loopt mooi geleidelijk naar boven met een grote bocht om de berg, waarna het westelijke dal te bewonderen is. In de verre dalen hangt nog ochtendmist wat wel duiden moet op goed weer.

Westelijke dal

Onder de top wordt langs rotspartijen gelopen wat een echt gebergte gevoel geeft. Aan de andere zijde ligt Ainhoa in het dal.

Top van de Col de Pinodieta met Ainhoa in het dal

De wildroosters liggen er niet voor niets als langs paarden gelopen wordt. Het is een vredig tafereeltje, toch wel een groot verschil met de drukte op andere routes.

Vredig tafereeltje

Dat Ainhoa tot de 9 plaatsen behoort met de AOC voor piment d’Espelette is te zien aan de plantage voordat het dorp wordt ingelopen. Enkele pepers zijn nog te zien. De meesten al geoogst in de vroege zomer als de struiken bomvol hangen.

Peperplantage

Ainhoa is een klein maar volledig plaatsje van 650 inwoners. Een prachtig Baskisch lintdorpje dat (net als Espelette) benoemd is tot één van “Les Plus Beaux Villages de France”.

(Foto van Jan Wieërs)

Mooie terrasjes ook waar de tijd genomen wordt en koffie na de klim het goed doet. Engelse dames vertellen hier een weekje in een Hotel te zitten. Het is verbazingwekkend hoe ze dit soort pareltjes weten te vinden (Ooit viel dit gebied onder Engels beheer).

Ainhoa een van de “Les Plus Beaux Villages de France”

Retabel kerk met uitbundige Baskische kleuren
(Foto Jan Wieërs)

De grootse huizen in de hoofdstraat zijn vaak gebouwd met geld uit de nieuwe wereld zoals een linteel boven een deur aangeeft:

Dit huis genoemd Gorritia werd gekocht door Marie de Gorriti, moeder van wijlen Jean Dolharay, met sommen door hem uit Indië opgestuurd. Dit huis zal niet verkocht noch verpand mogen worden. Gedaan in het jaar 1662 (Des Indes was het land van de Indianen)  (Foto Jan Wieërs)

Het plaatsje uit is 2 km naar de Spaanse grens over asfaltweggetjes. Bij een kruispunt zijn de pijlen verwarrend en wordt de rechterzijde aangehouden dat naar het grensplaatsje Dantxaria loopt.

Net voor de grens bij Dantxaria

Beneden een geweldige kermis aan tankstations en Ventas, de grote warenhuizen die vooral voor het samengaan van Europa in trek waren door de goedkope alcohol. Bij alle Spaanse grensovergangen zijn ze nog te vinden, hoewel de grote aantrekkelijkheid er nu wel af is. De pijlen zijn verdwenen dus wordt langs de Carretera richting Urdax gelopen.

 Grensovergang

Urdax met vervaarlijke berg erachter

Bij de afslag naar Urdax zitten we weer op de juiste route. Aan de rechterzijde de afslag naar de grotten van Zugarramurdi. Dit zijn opmerkelijke grotten omdat er de Akelarre plaats vond. Dit maakte onderdeel uit van de Baskische mythologie waarbij de heksen (Brujas) en tovenaars (Brujos) met natuurlijke zalven en drankjes in trance werd gebracht (zelfs konden vliegen). Hierbij werd een zwarte geit aanbeden.

El Aquelarre door Francisco Goya 1798

De Spaanse inquisitie wist wel raad met deze Baskische gewoonte en veroordeelden velen tot de brandstapel. Nog steeds wordt de zonnewende elk jaar gevierd met grote vuren en riten.

☼  Akelarre
In de Baskische mythologie is Mari de onderaardse moedergod en beschermvrouwe van mensen en vee. In de grotten van Zugarramurdi werden voor deze godin riten gehouden, omdat men dacht zo dichtbij haar te komen.

Grotten van Zugarramurdi
Met de beek Olabidea
(Waarvan men op Baskisch zegt Infernuko erreka: uit de hel ontsprongen!)

Deze grot is 120 m lang en 12 m hoog. Tot de 17e eeuw werden heidense occulte riten in de grot gehouden, waarbij orgiën en ceremoniën gehouden werden rondom vreugdevuren en in het maanlicht. Ze aanbaden een zwarte geit (Akerbelz), die (vooral later) werd geassocieerd met de cultus van Satan.

Het doel was rijkdom te verwerven en bovennatuurlijke krachten te verkrijgen. De heksen en tovenaars (sorginak) kwamen in trance waardoor ze het gevoel kregen te vliegen. Dit werd bereikt door met een bezempje hallucinerende zalven in vagina en rectaal aan te brengen. Deze zalven werden gemaakt uit paddenstoelen en alkaloïden uit kruiden zoals Belladonna, Mandrake, Doornappel en Datura (veel nachtschaden). Door het gevoel te vliegen ontstond de legende van heksen op een bezem.  

Baskische gebieden

Basken spraken hun eigen taal en hadden sterk eigen gewoonten. Om dit volk eronder te krijgen werden door de Spanjaarden en Fransen heksenjachten georganiseerd en gedemoniseerd. De Inquisitie veroordeelde begin 17e eeuw in Logroño 58 omwonenden van Zugarramurdi tot een auto-da-fé. De meerderheid stierf in de gevangenis terwijl 11 op de brandstapel eindigden (In Frankrijk 80). In Navarra trad de Inquisitie op 60 plaatsen op.

Tijdens de zonnewende en 18 augustus met Sint Jan worden deze feesten tegenwoordig herhaald op een voor velen wonderlijke magische wijze (Zikiro-jate). Eigenlijk een soort oogst/dankfeest waarbij lammeren worden geroosterd en veel Patxaran (Lichte likeur op basis van Sleedoorn) wordt gedronken (zo populair dat maar 800 personen toegelaten worden).

     
Zikiro-jate

Een mooi pad loopt naar de grotten van Sare aan de Franse zijde waar vergelijkbare ceremonies plaatsvonden.

Gelukkig wordt even later Urdax (Urdazubi) met zijn Klooster binnengelopen. Een machtig Monasterio, wel vergelijkbaar met Roncesvalles, opgericht in de 11e eeuw om Santiagopelgrims op te vangen. Er is een refugio met 22 bedden, waar het nu net voor de middag nog wat te vroeg voor is.

Monasterio de Urdax

De eerste Pelgrims wachten al om binnen gelaten te worden. Naast de vijver een leuk restaurant waar bijgekomen wordt. Ondanks de vakantietijd is het rustig en vredig.
Naast het klooster is een infokiosk dus toch wel toeristisch.

Uit Roncesvalles
Het is 21:30 uur en al donker als een echtpaar uit het bos tevoorschijn komt. De vrouw leidt de man op een roerende manier. De man blijkt blind met rode ogen van vermoeidheid. Ze zijn in één dag van Saint-Jean komen lopen over de hoge berg. Natuurlijk springen we zo goed mogelijk bij en leggen ze in de winterherberg (In dit soort gevallen dragen we ook de rukzakken). Ze hebben hier meer tijd om te douchen en kunnen zelfs laat eten bij Casa Sabina ernaast, omdat deze herberg niet om 22:00 uur gesloten wordt. Mooi is te horen hoe het doortastende vrouwtje met haar uitgeputte man omgaat; typisch Engels; yes dear enz.

Het blijkt een bekend paar uit Canada. Zijn naam is Terry Kelly, bekend zanger en winnaar van vele awards en heeft zelfs de troepen in Afghanistan bezocht. Geridderd, ex sportman en houder van enkele eredoctoraten. Twee dagen later in een gesprek met een andere Canadees blijkt dit pas. Waar is hij? Hij wilde hem graag zien, aangeraden wat aan te poten om ze in te halen!

Het pad voert ernaast een stroompje over waarna de taaiste beklimming van de gehele route volgt.

Start beklimming in Urdax

De klim begint op een mooi geasfalteerd fietspad dat er niet gek uitziet, maar verrassend steil is. Voetje voor voetje naar boven met de rugzak behoorlijk zeulen. Het asfalt gaat over in een zandpad maar blijft even steil. Hier gaat het naar 475 m hoogte over 5 km naar de Puerto de Otsondo en dat is te merken ook.

Klim naar de Puerto de Otsondo

De bergflanken zijn met bos bedekt zodat veel in de schaduw wordt gelopen. Maar in de middag is het ver boven de 30 C geworden, dus afzien. Wel een prachtige omgeving met geweldige vergezichten. Kleddernat wordt na 2,5 uur klimmen op de top aangekomen waar een picknickplaats is. De Carretera loopt er dicht langs. Tijd om bij te komen en vooral voldoende te drinken.

Picknickplaats op de top

Het vervolg van de route is moeilijk aangegeven, ondanks alle pijlen. Langs een smal pad door braamstruiken, dorens, varens en struikjes wordt uitgekomen op een parkeerplaats. Er zit niets anders op dan maar langs de rustige Carretera naar beneden te lopen, waar Maya ergens moet liggen. Met grote stappen is het snel opschieten alsmaar omlaag. 5 Km ver ligt Amaiur/Maya een stuk van de Carretera af dus daar naartoe.

Langs de Carretera

Amaiur/Maya

Bij de ingang van het dorp een mooi gerestaureerde watermolen met restaurant, maar helaas op maandag gesloten. De dorst is groot maar nog niet te lessen. Eerst de Albergue municipal maar eens opzoeken. Dat wordt een teleurstelling als blijkt dat deze gesloten is. Even verderop Casa Rural Malkornea. Na lang bellen wordt opengedaan en blijkt in de vakantietijd alles vol te zitten. Bovendien moet erop gerekend worden dat de hele omgeving vol zit.

                      
Gemeente Maya del Baztán – Amaiur/Maya
Inwoners 7700 (Maya 284)
Hoogte 282 m

Mooie poort in Amaiur/Maya

Even op een muurtje zitten en verder het dorpje inlopen. Een paar oudere mensen zitten in de schaduw buiten. Hen de situatie uitgelegd, waarna ze naar binnen gaan en met hun dochter naar buiten komen. Deze begrijpt het allemaal wat beter. Een taxi bellen wordt moeilijk, maar Basken zijn behulpzame mensen, ze kijkt in het tel. boek en belt een Hotel. Hoera ze hebben een bed voor 30 Euro. Ze heeft een oude Mercedes en brengt de vermoeide Pelgrim ca. 3 km verder naar Ordoqui aan de route. Het wat verlopen hotel Uxoa met café, maar er is een bed. De aardige mevrouw wordt hartelijk bedankt en de 10 Euro wil ze niet hebben. Maar als je verteld dat het voor de (klein)kinderen is dan neemt ze het gelukkig.

Gelukkig nog een bed!

Heerlijk bijkomen van de toch wel zware dag met een pilsje op het terras. Ernaast zitten Basken die met hun onverstaanbare taal over alle dag praten. Bij de buurman kan niet onverdienstelijk gegeten worden zodat na 48 km lekker tussen de lakens gekropen wordt.